Kako je nastalo srpsko groblje Zejtinlik (6): Ploče bez verskih belega
Francusko vojničko groblje na Zejtinliku večni je dom za 8.098 francuskih ratnika u pojedinačnim grobovima.
U kapeli, sazidanoj u gotskom stilu, čuvaju se brojni venci francuskih državnika, zvaničnih delegacija i udruženja Pouli d' Orian, koji svake godine posećuju Zejtinlik i odaju poštu svojim izginulim saborcima na istočnom frontu u Prvom svetskom ratu. U kapeli se takođe nalaze spomen-ploče i venci uglednih Francuza koji su ih doneli u spomen bliskim rođacima palim na Solunskom frontu.
Kao i na srpskom groblju, i ovde je raspored na groblju i u kripti isti onakav u kakvom su se borili i ginuli na frontu: u čelnim linijama sahranjeni su posmrtni ostaci oficira, zatim podoficira, kaplara, a u produžetku redovi i dobrovoljci.
Kako je nastalo srpsko groblje Zejtinlik:
1. Trijumf "solunskih baštovana"
Na Francuskom groblju nalaze se još tri veličanstvena spomenika. Centralni, izrađen od belog mermera, sadrži broj sahranjenih ratnika na ovom vojničkom groblju i natpis: "Oni su umrli za Francusku". Poseban spomenik, u obliku piramidalnog stuba, podignut je izginulim avijatičarima, a na ploči su uklesane ove reči: "Vazdušnim herojima umrlim za Francusku". Na trećem spomeniku, izrađenom od tesanog kamena u znaku Lorenskog krsta, uklesan je natpis: "Istočna vojska svojim mrtvima".
Velika Britanija imala je promenljiv sastav vojske na Solunskom frontu, od šest do četiri pešadijske divizije, snažnu artiljeriju, brojne pozadinske službe i ustanove. Britanska vlada je, naime, preko volje uputila svoje trupe na Balkan, i, kako je priznao lord Kičiner, samo iz solidarnosti prema Francuskoj.
Iako su stalno potezali pitanje ukidanja tog fronta i napuštanja Balkana, ili potpuno pasivno držanje vojske na Solunskom frontu, bez engleske saglasnosti da se Srbiji uputi pomoć 1915. godine, makar i sa zakašnjenjem, i njenog pristanka da se trupe zadrže kod Soluna, taj front ne bi bio stvoren.
Tako bi i sudbina srpske vojske ostala krajnje neizvesna. Britanska vojska je, kao i sve ostale savezničke i dobrovoljačke, podnela velike žrtve na tom frontu. Na Zejtinliku je sahranjen samo deo britanskih solunaca. Britansko vojničko groblje se razlikuje od ostalih savezničkih grobalja po nadgrobnim belezima. Pošto su oduvek u engleskoj vojsci služili vojnici različitih nacionalnosti i veroispovesti, nadgrobni belezi su, po tradiciji, isti za sve ratnike: izrađuju se u obliku pravougaonih ploča sa zasvođenom gornjom ivicom na kojima su uklesana samo imena sahranjenih.
Tepih od engleske trave
Pored svakog belega na britanskom groblju na Zejtinliku zasađene su ruže u lejama, a prostor između njih ispunjen je engleskom travom koja se redovno kosi da bi se postigao jedan naročiti efekat. Naime, pažljivo negovanom engleskom travom stvara se mek travnati tepih u koji uranjaju stopala posetilaca. Zbog toga je njihov hod nečujan i stvara utisak savršenog, nepomućenog mira u ovoj velikoj vojničkoj grobnici.
